Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, İran’ın nükleer programıyla ilgili meselenin askeri saldırılarla çözülemeyeceğini söyledi. Grossi, konuk olduğu CBS kanalının “Face the Nation” programında İran’daki nükleer tesislerin durumunu değerlendirdi.
ABD ve İsrail’in saldırılarında İran’daki nükleer tesislerin çok ciddi hasar aldığını dile getiren Grossi, İranlı yetkililerin tesisleri inceleyip hasarın tam boyutunu bilebileceklerini belirtti.
Grossi, İran’daki nükleer tesislere ilişkin olası anlaşmaya UAEA’nın da bir noktada dahil olmak zorunda kalacağını ifade ederek, Ajans müfettişlerinin tesislere geri dönüp çalışmalarını sürdürmelerinin önemine dikkati çekti.
İran Anayasayı Koruyucular Konseyinin, UAEA ile işbirliğini askıya alan yasayı onaylamasına ilişkin Grossi, durumun böyle olmamasını umduğunu, İran’ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na (NPT) taraf olarak Ajans ile işbirliği yapma zorunluluğunun bulunduğunu kaydetti.
Grossi, şu anda İran’ın UAEA müfettişlerini “kovup kovmadığı” sorusunu şöyle yanıtladı:
“Bu anlamda hayır, kovmuyorlar. Dikkatle ve bir miktar endişeyle onaylanan kararı takip ediyorum ama tabii ki bu, onların yasası. Bu, onların parlamentosu ancak burada hukuki sonuçlar da söz konusu. Uluslararası bir antlaşma elbette önceliklidir. Bir iç hukuku gerekçe göstererek uluslararası bir antlaşmaya uymaktan kaçamazsınız ancak İran, şu anda böyle bir şey söylemiyor ve bence bu, yapıcı bir tutum. Bu yüzden detaylara inmemiz gerektiğini düşünüyorum çünkü çalışmaların devam etmesi gerekiyor. Aksi halde İran’da neler olup bittiğine dair kimsenin bir fikri olmaz.”
Yaklaşık 400 kilogram zenginleştirilmiş uranyumun saldırılardan önce taşınıp taşınmadığı sorulan Grossi, 12 gün boyunca bu malzemenin saldırıya uğrayıp uğramadığını bilmediklerini söyledi.
Grossi, bu zenginleştirilmiş uranyumun bir kısmının saldırı sırasında tahrip olmuş, bir kısmının ise taşınmış olabileceğini değerlendirdiğini dile getirerek, bu konuda Tahran’dan açıklama yapılması gerektiğini bildirdi.
Açıklama yapılmamasının sorun olduğunu vurgulayan Grossi, “Bu nedenle, öncelikle İran’ın müfettişlerimizin çalışmalarını mümkün olan en kısa sürede sürdürmelerine izin vermesinin çok önemli olduğunu söylüyorum. ” diye konuştu.
“Askeri operasyonlarla bu meseleyi kalıcı şekilde çözemezsiniz”
Grossi, İran’ın halihazırda nükleer silah üretme kapasitesine sahip olup olmadığına dair, “Endişe yaymaya yönelik bir söylemin parçası olmak istemem ama bizim, orada ne olduğunu, nerede olduğunu ve ne yaşandığını teyit edebilecek bir konumda olmamız gerekiyor.” dedi.
İran’ın endüstriyel kapasitesinin ve bilgisinin olduğunu ve bu bilginin yok edilemeyeceğini belirten Grossi, şunları dile getirdi:
“Bence bu durum, hepimizin şu gerçeği kavraması için bir teşvik olmalı: Askeri operasyonlarla bu meseleyi kalıcı bir şekilde çözemezsiniz. Bunun çözümü bir anlaşma olacaktır. Herkesin, hem bölgede hem de dünyanın diğer yerlerinde güven duymasını sağlayacak bir denetim sistemi olacaktır. Böylece bu sayfa nihayet kapatılabilir.”
Grossi, CIA’in, tesislerin tahrip edildiği ve yeniden inşasının yıllar alacağına dair açıklamasına ilişkin, “İran’ın sahip olduğu kapasiteler orada duruyor. Birkaç ay içinde birkaç santrifüj dizisini çalıştırıp zenginleştirilmiş uranyum üretebilirler, belki de daha kısa sürede ama açık konuşmak gerekirse ‘Her şey yok oldu ya da artık hiçbir şey kalmadı.’ demek mümkün değil.” ifadelerini kullandı.
