Tıbbi tabirle pnömoni olarak isimlendirilen zatürre, kısaca akciğer dokusunun iltihaplanması demek. Zatürreye çeşitli virüsler ve bakteriler yol açabiliyor.
Bu hastalığa yakalanan bir hasta göğsünde rahatsızlık, ağrı, nefes alma ve teneffüs zahmetleri hissediyor. Kandaki oksijen düzeyinin düşmesiyle hastalık daha ağır bir tabloya neden olabiliyor.
2023’ün Kasım ayında Çin’de ulusal sıhhat otoriteleri, influenza, covid ve birtakım bakteriyel rahatsızlıklar dahil birtakım hastalıklarda artış yaşandığını bildirdi. Çocukları etkileyen zatürre olaylarında da Çin medyasına nazaran artış görüldü.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) olayların incelenmesi sonucu, olağan dışı bir mikrobun ya da hastalık nedeninin saptanmadığını kaydetti.
İçerisinde bulunduğumuz kış ayları, Çin’de katı Covid sınırlamaları sonrası geçirilen birinci kış. Covid tedbirleri sırasında toplumun bağışıklığının düşmüş olabileceği bedellendiriliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü de bilhassa çocuklarda, Covid sınırlamaları devrinde bağışıklık eksikliği yaşanabildiği değerlendirmesini yapıyor.
İngiltere, Fransa, Danimarka ve ABD üzere ülkelerde de pandemi yasaklarının kalkmasıyla grip ve gibisi hastalıklarda kaydadeğer artışlar görüldü.
Türkiye’de de salgın hastalıkların hastanelerde ciddi bir yoğunluğa neden olduğu biliniyor.
Bu hastalıkların ve patojenlerin yayılması sonucu, zatürre olaylarının da görülme sıklığında artış yaşanıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine nazaran zatürre tüm dünyada çocuk vefat nedenlerinde birinci sırada.
2019’da beş yaş altındaki çocuklarda görülen ölümlerin yüzde 14’ü zatürreden kaynaklandı. Datalara nazaran 740 binden fazla çocuk 2019’de zatürre sonucu hayatını kaybetti.
ZATÜRRE NEDİR?
Türk Toraks Derneği’ne nazaran zatürre, tıbbi ismiyle pnömoni, akciğer dokusunun iltihaplanmasıdır. Bakteriler başta olmak üzere virüsler ve mantarlar üzere çeşitli mikroplara bağlı olarak gelişmektedir.
Zatürre herkeste görülebilir lakin hastalık kimi bireyler için daha büyük tehlike arz eder.
Küçük çocuklarda, yaşlılarda, kronik sıhhat problemleri olan şahıslar, zatürreye karşı daha savunmasız olabilirler. Örneğin kalp hastalıkları, diyabet ve akciğer sıkıntıları olanlar, bağışıklık sistemi düşük olan şahıslar ve birtakım kanser hastaları.
ZATÜRRE BELİRTİLERİ NELER?
Zatürre belirtileri ortasında yüksek ateş, titreme, öksürük, iltihaplı balgam, nefes darlığı ve güçsüzlük sayılabilir.
Belirtiler ansızın ortaya çıkabildiği üzere, kimi durumlarda hastalığın ‘daha sinsi’ bir seyir izleyebildiği de belirtiliyor. Birkaç gün devam eden halsizlik, iştahsızlık ve akabinde başlayan nefes darlığı, tekrar zatürre kaynaklı olabilir.
Çocuklarda zatürre belirtileri çocuğun yaşına ve zatürreye yol açan etkene nazaran değişim gösterebilir. En sık bulgu ateş, öksürük ve süratli solunumdur.
Kesin teşhis için kesinlikle doktora ve sıhhat kuruluşlarına başvurulmalıdır.
Hastalığın erken teşhisi ve tedavi, daha önemli ve hayati komplikasyonlardan korunmak için kritik ehemmiyettedir.
ZATÜRRE NASIL BULAŞIR?
Zatürre birkaç yolla bulaşabilir. Çocuk ve yetişkinlerde, teneffüs yoluyla bedene giren virüsler ve kimi bakteriler akciğerlere ulaşarak hastalığa neden olabilir.
Hasta bireylerin öksürmesi ve hapşırmasıyla havaya yayılan damlacıkların solunması ya da bu patojenlerin bulunduğu cisimlerle temas, hastalıkların yayılmasında esas etkenlerdir.
Türk Toraks Derneği’ne nazaran örneğin grip virüsü, şahsen kendisi zatürreye yol açabildiği üzere, teneffüs yollarında oluşturduğu hasar sonucu, başka mikroplara bağlı zatürre tiplerinin ortaya çıkmasını da kolaylaştırabilir. Covid ve influenza üzere teneffüs yoluyla bulaşan virüsler için de bu geçerlidir.
ZATÜRRE NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Enfeksiyonun antibiyotikle tedavisi mümkünse, doktorlar hastalar için antibiyotik tedavisine karar verebilir. Kimi hastalarda bu gerekli değildir.
Bol sıvı alımı, dinlenme, ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler üzere tedaviler de kullanılır. Birtakım hastaların sıhhat durumuna nazaran hastaneye yatış gerekebilir.
Solunumu kolaylaştırmak için oksijen dayanağı de gerekebilir.
Hastalığın uygunlaşması çoklukla 2-4 hafta içerisinde görülür.
Doktorlar akciğer sinemaları ve kan testleri yardımıyla hastanın durumunu gözlemleyebilir.
ZATÜRREDEN NASIL KORUNABİLİRİZ?
Zatürre gelişme ve zatürrenin ağır seyretme riski yüksek olan bireylerin bağışıklığının arttırılmasına yönelik olarak, pnömokok aşıları ve yıllık grip aşısı yaptırmaları tavsiye edilir.
Aşılar tüm zatürre tiplerine karşı esirgeyici olmayabilir. Fakat aşı olmayanlara nazaran aşılanan bireyler, hastalığın daha ağır seyretmesine karşı korunmuş olurlar.
Sık sık el yıkama üzere hijyen tedbirleri, sigara içmemek ve spor ile istikrarlı beslenme üzere bağışıklık sistemini güçlü tutmaya yarayan tedbirler, zatürreye karşı da bireyleri daha güçlü kılar.
Sağlık Bakanlığı Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü’ne nazaran, zatürrenin toplumda yayılmaması için, mikroorganizmaların en çok saçıldığı hastalığın birinci günlerinde, okula, işe gidilmeyip konutta istirahat edilmelidir.
Ev halkını korumak için eller sık sık yıkanmalı, oda havalandırılmalıdır. Bilhassa yakınında hastalığın ağır seyretme riski olan şahıslar varsa hasta kişinin maske takması faydalı olacaktır.
